چکیده ای از جشنها و قوانین آئین گوهربار بهی (زرتشتی)

چکیده کیش زرتشتی:

دین زرتشت از زمان کیانیان و هخامنشیان به تدریج در ایران رواج یافت،

در حکومت اشکانیان گسترش پیدا کرد

و در دوران ساسانیان دین رسمی ایران بود.

با یورش تازیان،گروهی از زرتشتیان به سوی کشور هندوستان مهاجرت کردند.هم اکنون به نام پارسیان،از شهروندان ارزشمند و خوشنام به شمار می آیند.

خدا در مزدیسنا فرمانروای نیک» خوانده شده است.

حال ببینیم اهورا مزدا دارای چه خصوصیاتی است.

از دیدگاه کیش زرتشتی خدا نه در آسمانها جا دارد و نه آدمی گون است.

از دیدگاه اشو زرتشت خدا یا اهورامزدا نیروی آفرینش یا هستی بخش بخرد یگانه ایست که نه زاییده شده و نه می میرد، بوده و هست و خواهد بود و همه آفرینش ها از اوست او قدرتی است که مافوق او قدرتی نیست.

یکتا پرستی:

زرتشت گفت در جهان تنها آن نیروی بخرد است که هستی و آفرینش از اوست و او اهورا مزدا یا هستی بخش دانای بزرگ است.

خرده اوستا

 

به معنی اوستای کوچک به پهلوی "خورتک اپستاک" خوانده می شود.

این کتاب در عصر شاپور دوم بدست آذر پادمهراسپندان تألیف یافته و ازهشت قسمت تشکیل شده که عبارتند از:

1- پیرامون یشت(شامل اشم و هوویتا اهو

2- اوستای کشتی

3- سروش باژ

4- هوشبام(نماز سحرگاه

5- نیایش ها(شامل خورشید نیایش،مهر نیایش،آب نیایش،آتش نیایش)

6- پنجگاه (هاوتگاه،رپیتوینگاه،ازیرینگاه،ائیوی،سروترینگاه،اشهین گاه)

7- سیروزه (کوچک و بزرگ

8- آفرینگان( شامل آفرینگان دهمان،آفرینگان گاتا،آفرینگان گهنبار و آفرینگان رپیتون )

آتش و آتشکده:

آتش نماد (سنبل) دین زرتشتی و سوی زرتشتیان است. پرستشگاه زرتشتیان آتشکده است که در آن پیوسته آتش ورجاوند در آتشدان که درمیان آتشکده جا دارد میسوزد، هر آتشکده هشت درگاه و چند اطاق هشت گوشه دارد. آتشکده از کندر و دیگر عطرها آکنده است. نگهبان آتشکده را هیربد گویند.

آتش زیباترین نمودی است که ما میشناسیم.

بعلاوه پاکترین شئی هم هست

و در عین حال که کثیف ترین اشیاء را در خود حل و نابود میکند و خود هرگز ناپاک نمی شود.

آتش مقدسی که در آتشکد ها دائم بطرف آسمان صعود می کند یاداور این نکته است که روان آدمی آرمان آسمانی دارد و مانند آتش دائم بطرف بالا صعود می کند

آتش نماد زندگی است .

آتش نه تنها خود همیشه شاد و درتکاپوست بلکه شادی بخش هم هست و همه چیز را به حرکت در می آورد.نه تنها تمام جهان هستی بر محور آتش می چرخد بلکه تمام جهان متمدن هم با انرژی مولد از آتش زنده است.

به آتش بصورت یک فرشته آباد کننده جهان احترام بگذارند و از آن در ویران کردن جهان سوء استفاده ننمایند.

زرتشت به پیروان خود امرکرده به هنگام عبادت و سپاس پروردگار رو به نور بایستند زیرا روشنایی دلها را صفا بخشیده و جان و روان را شاد می سازد.

نماز در آیین زرتشتی:

به عقیده زرتشتیان، مهم‌ترین فایده و حکمتِ به جای آوردن نماز، نه برای بخشودگی گناهان، بلکه یاد «اهورامزدا» و عمل به دستورات دینی مانند راستی، سازندگی، کار و کوشش، و سرانجام نیل به اندیشه، گفتار و کردار نیک است؛ زیرا زرتشتی بودن به کردار است، نه به گفتار.

نماز واجب زرتشتیان 

به نحوی که درآیینه آیین مزدیسنی شرح داده شده در شبانه روز پنج وقت است . 

نشان گروندگی:

 

نشان درونی: پیروی از سه پایۀ استوار اشویی (اندیشۀ نیک، گفتار نیک و کردارنیک) 

و نشان بیرونی بر داشتن سُدره و کشتی بستن است که به عنوان عملی واجب و غالباً از سن پانزده سالگی اجرا می شود و سَمبل ورود رسمی به دین و پذیرش تکالیف دینی محسوب می گردد.

سدره:

 

در کیش زرتشتی پسران و دختران چون به سن هفت سالگی رسیدند تا پانزده سالگی می باید سدره و کشتی ببندند. سدره عبارت است از پیراهنی سفید و ساده و گشاد و بی یقه و دارای آستین های کوتاه است که در زیر لباس برتن می کنند در نزد عوام سدرۀ همانند سدی در برابر ورود و هجوم خلق وخوی اهریمنی به بدن تصور می شود. سدره از نه تکه پارچه دوخته میشود. نه پارچه بودن سدره نمونه یی از نه پایه جهان هستی است 1-گیتی، 2-تن، 3-ادراکات و احساسات،4- جان، 5-کالبد،6 - وجدان،7 - نیروی دریابنده، 8-روان، 9- فَرَوَهَر که روان هستی آدمی است

کشتی:

کشتی بندی است سفید و باریک و بلند که از 72 نخ پشم گوسفند بافته میشود. شمارۀ 72 نشانه 72 بخش های ارجمند اوستاست.

این 72 ها نیز شش بخش می شود که هر بخشی 12 نخ است.

شمار دوازه نمودار دوازده ماه سال، شماره 6 ، نمودار شش جشن بزرگی است که آنها را گاهانبارمی گویند.

سه دور بستن کشتی به کمر نماد سه اصل اخلاقی اندیشۀ نیک، گفتار نیک و کردار نیک است. 

جشن سدره پوشی:

درسنت زرتشتی پدران و مادران وظیفه دارند در ابتدای سن تکلیف (پانزده سالگی)برای فرزند یا فرزندان خود مراسم سدره پوشی را برگزار کنند.در برگزاری مراسم نخست سفره ای سفید رنگ را در وسط اطاقی که دور تا دور آن مهمانها می نشینند میگستراند.

موبد در طرف دیگر سفره روبروی طفل قرار میگیرد و مراسم را با سرودن اورمزد یشت آغاز می کند بعد از پایان یافتن قرائت اورمزد یشت موبد بطرف دیگر سفره رفته پشت سربچه می ایستد و کشتی را باسرودن اوستای کشتی بکمر بچه می بندد

فلسفه سدره وکشتی:

سدره جامه سفید پیروی از پاکی و پارسایی است. هنگامیکه یک زرتشتی سدره به بر می کند معنایش این است که زرتشتی درون وبرون خود را چون جامه سپید پاک و بی آلایش نگه می دارد.کشتی رشته بندگی خداست .

شرایط نماز در دین زرتشت

1- پاک بودن از هرگونه کثافت و نجاست 2- پاک بودن لباس از هر نوع پلیدی، نسا و هیرنسا 3- در برداشتن سدره وکشتی ـ کستی. 4-شستن دست (از آرنج تا سر دست) و رو (از پس گوش تا چانه و تا میان سر) و پا (تا ساق) هر کدام را سه بار که همان وضو باشد5-پاک بودن مکان نماز از هر گونه پلیدی و فساد و نسا6-محل نماز از کسی به زور گرفته نشده و یا از پول دزدی خریده نشده باشد(غصبی نباشد) 

وضو و روش وضو گرفتن در آئین زرتشتی: ترتیب وضو1-دستها را تا مچ و صورت را تا بنا گوش وزیر زنخ و بالای پیشانی و همچنین پاها را تا قوزک سه بار با آب تمیز شستشو می دهند2- اوستا یا دعای دست و صورت شستن را که سروش باج نام دارد، می خوانند و به باز و بسته کردن کشتی می پردازند3- در صورت نبودن آب به واسطه زخم دست و صورت یا علل دیگر، سه بار دست را بر روی خاک تمیز می زنند و سپس به صورت و پشت دست می کشند که آن را تیمم می گویند.درزبان پهلوی وضو و تیمم را پادیاب می گویند. 

آداب و تشریفات خاص قبل از نماز:

یک زرتشتی برای خواندن نماز ابتدا باید اشویی کامل یعنی پاکی درون و برون را داشته باشد.

شخص زرتشتی در هنگام نماز باید سرش را با کلاه یا روسری بپوشاند رو به قبله یعنی به سوی نور بایستد.

هنگامی که یک زرتشتی نماز می خواند، کشتی را از دور کمرش باز کرده آن را با دودست تا می کند و بالا می برد و به پیشانی و چشمهای خود می مالد، ممکن است حرکتهای دیگری هم به مانند زدن ضربه به شکل شلاقی برای دفع اهریمن انجام دهد.با گرفتن آن در دستان خود در برابر آتش می ایستد و اهورامزدا را ستایش و انگره مینو را لعن می کند.

نماز «اشم وهو» از کوتاه ترین، مقدس ترین و باستانی ترین نمازهای دین مزدیسنی است به نظر زرتشتیان اثرات فوق العاده مادی ومعنوی داشته وآن را شاهراه خوشبختی بشر می دانند. نماز «اورمزد پتت» یا نماز توبه هم گفته می شود، یک زرتشتی هرگاه از گفتار یا کردار ناشایست خود پشیمان شود توبه میکند

قبله :

 

قبله زرتشتیان نور و روشنایی است. آنان می‌توانند در روزها به سوی خورشید و شب‌ها در برابر نور ماه، آتش، شمع یا چراغ روشن نماز بخوانند.

انواع نماز در دین زرتشتی:

زرتشتیان دو نوع نماز دارند:الف: نیایش (نماز) روزانه که در پنج گاه ( زمان ) در شبانه روز انجام می شود که به صورت فردی می خوانند.

به ترتیب، عبارتند از:

1-‌هاون گاه از برآمدن آفتاب تا نیمروز

2- رپیتون گاه از نیمروز تا سه ساعت از نیم روز گذشته

3- ازیرن گاه سه ساعت از نیمروز گذشته تا رفتن آفتاب

4- ائیوسروترم گاه از آغاز تاریکی شب تا پیش از سپیده دم

5- اوشهن گاه از سپیده دم تا برآمدن آفتاب

نماز و نیایش در آیین زرتشتی به سه طریق خوانده می‌شود: خوانـدن با صدای بلنـد ،خواندن به صورت زمزمه یا واج ،خواندن با منشن یا اندیشه بدون اینکه زمزمه ای شنیده شود.

ب: نماز گروهی :

خواندن نماز و نیایش به شکل گروهی یا همازور شدن در ستایش بر سه گونه می‌باشد:

1- موبـد قسمتی از اوستا را خوانده و دیگران آن را تکرار می‌کنند.

2- گروهی یک قسمت از اوستا و یانیایش را با هم با صدای بلند می‌خوانند.

3- ضمن خواندن اوستا توسط چند موبد، دیگران بیصدا با حالت واج گوش داده و آن را زمزمه می‌کنند.

آفرینگان:

آفرینگان‌ها یا آفرنگان‌ها یک رشته از نمازهای زرتشتیان است که در مدت سال در جشن‌ها و هنگام‌های مختلف به جای آورده‌می‌شود. چهار آفرینگان مهم

آفرینگان‌ها از همان کلمهٔ آفرین و به معنی دعای نیک و ستایش است در مقابل نفرین که دعای بد است. در این نمازها به روان مردگان آفرین و درود فرستاده می‌شود یا برای زندگان دعا می‌کنند.

سی‌روزه:

در خرده اوستا دو فصل به نام سی‌روزه داریم

که یکی سی‌روزهٔ کوچک و دیگری سی‌روزهٔ بزرگ نام دارد و در آن نام اهورامزدا و تعدادی از امشاسپندان و ایزدان آمده‌است.

سی روزه به ویژه در روز سی‌ام، در آخرین روز ششمین ماه و در آخرین روز دوازدهمین ماه پس از درگذشت کسی خوانده‌می‌شود. بنابراین سی‌روزه دعائی است که برای آمرزش روان 

روزه: در دین زرتشت روزه وجود ندارد،گرسنگی و تشنگی ممنوع است و جرم دارد.زیرا از نظر آنها نباید به تن سختی داد. اما در عین حال گاهی به مناسبتهایی در روزهای خاص از خوردن مواد گوشتی خودداری می کنند.از نظر آنها روزه پرهیز از گناه و دوری از اعمال زشت است.اما نماز برای هر زرتشتی که به سن بلوغ می رسد در شبانه روز در پنج نوبت واجب است

نابُر(پرهیز

زرتشتیان، پرهیز از خوردن غذا در طول روز را (روزه) عملی ناپسند می شمارند، اما در هر ماه و تنها در چهار روز به نامهای بهمن، ماه، گوش و رام، یعنی دوم، دوازدهم، چهاردهم و بیست و یکم هر ماه از ذبح حیوانات و مصرف گوشت خودداری می کنند.

--------------------------
12 فمان نیکو و پسندیده زرتشت :

رانسانی از هر تيره و ريشه و فرهنگ و ميهنی با پذيرش ۱۲ فرمان و سدره پوشی اهورائی ميتواند اوستائی زرتشتی شود و ديگران را نيز بدين راه که راه راستی نيکی و بهروزی ميباشد راهنما باشد /

1 - باور به يکتائی، مهربانی،دانائی، توانائی، نيکی و پاکی اهورامزدا معمار هستی

2ـ باور به شرارت اهريمن بدانديش و ناپاکی او و نبرد دائمی وی با اهورامزدا از طريق انسان وباور به نبرد پايدار پويائی نوپردازی با کهنه و خرافه پرستی و نيرنگ ودروغ و دشنام

3 ـ باور به پيام آوران خرد، عشق، آگاهی، روشنائی، بهزيسی، مهر، زندگی بخش و بهساز هستی از مهر، ميترا، زرتشت تا سوشيانت، رهاننده، بودا، مانی و مزدک و برای پاسداری از اندیشه اهورائی و جاودان ماندن آن باور به سردار ( که پیر و مراد و استاد و راهبر پارسای دوران است ) و پس ازرایزنیها فرمان پایانی را فریاد میکند 

4 ـ باور به بازگشتی ديگر برای ياداشت و پادافره روانهای رها شده 

5 ـ باور به درستی و راستی با ياران و نيکی در پندار و کردار و گفتار برای جهانيان

6 ـ باور به امشاسپندان مهرورزان و مهرگستران 

7 ـ باور به پاک و نيک و به بودن گوهر آدمی از هر آئين و تيره و تبار و رنگ و جنس و ميهنی و آدمی پاکيزه ترين ـ مقدس ترين ـ گوهر هستی است و هيچ قداستی ورای او نيست

8 ـ باور به نيکوکاری و دستگيری نيازمندان، ناتوانان و بينوايان و تلاش برای گسترش آسايش آرامش بهزيستی تندرستی راستی انسانسالاری برابری و آزادی و دادگستری و مهربانی و خردگرائی در جهان

9 ـ باور به پاکداری و پرستاری آب و هوا، خاک و آتش و بهداشت محيط زندگی 10 ـ باور به نيک انديشی و نيک نگری، نوپردازی نوخواهی با بزرگ داشتن انديشه ها و ابتکارات کودکان، نوجوانان و جوانان برای جامعه ای خردگرا و شهرياری انسان بر روی زمين

11 ـ باور به برابری و يکسان بودن زن و مرد و گزينش آزاد همسر از سوی زن و يا مرد 

12 ـ باور به انديشيدن به آرامش، آرايش،آسايش و سود مردم و نفی اغراض و منفعت خواهی شخصی و ارج نهادن به تمامی باورمندان و باورها در معابد، نيايشگاهها و کانونهای بسته ی باور و همبستگی و همراهی و همفکری با انديشه آراستگی ـ نظم ـ جهانی و دوری هر باور دينی در امور ديپلماسی و شهريگری و سياست جهانی